Bydd llawer yn dewis defnyddio pypedau mewn clybiau plant ac mewn gwasanaethau pob oed. Mae creu ‘cymeriad’ allan o bersonoliaeth un pyped yn ffordd y gall plant ddod i’w adnabod yn gyfrwng effeithiol i gadw diddordeb a chwilfrydedd.
Mae cwmni Onewayuk yn arbenigo mewn cyflenwi pypedau i eglwysi, ac mae ganddynt ddewis eang o gymeriadau ac adnoddau fel sgriptiau a setiau. Mwy o wybodaeth ar eu gwefan
Gwefan: www.onewayuk.com
Adeiladu eich Llwyfan Pypedau eich hun, lawrlwythwch eich diagram a’r cyfarwyddiadau yma.
Os ydych yn chwilio am Sgriptiau i’w defnyddio ar gyfer eich sioe bypedau, dyma adnodd gwych: www.puppetresources.com
Dyma rai ystyriaethau wrth gychwyn allan i ddefnyddio pypedau:
Rhai camau i’w hystyried:
- Gweddïwch cyn defnyddio pypedau yng ngweinidogaeth eich Plant, gadewch i’r Arglwydd eich arwain i ystyried os fydd y weinidogaeth hon yn gweithio gyda’ch cynulleidfa ai peidio.
- Gwirfoddolwyr: bydd angen o leiaf dau wirfoddolwr arnoch chi, neu fwy os ydych chi’n bwriadu gwneud cynyrchiadau mawr. Siaradwch â’ch arweinwyr ieuenctid am wirfoddolwyr posib; gall pobl ifanc yn eu harddegau fod yn bypedwyr da ac egnïol iawn. Gadewch i’r eglwys wybod am y cyfle i weinidogaethu trwy’r rhaglen bypedau.
- Bydd angen llwyfan arnoch i’ch pypedau berfformio arno. Gall llwyfan fod yn wal syml neu’n fwy cymhleth. Os oes angen llwyfan arnoch, bydd yn rhatach o lawer adeiladu na phrynu un.
- Sgript: defnyddiwch sgript i bwysleisio themâu eich gwers ysgol sul. Dylai’r sgript fod yn fyr (5-7 munud). Mae yna lawer o adnoddau am ddim ar gyfer sgriptiau pypedau.
- Syniad arall yw ysgrifennu eich sgriptiau eich hun neu efallai bod ysgrifennwr talentog yn eich cynulleidfa sy’n chwilio am gyfle.
- Pypedau ar gyfer Cerddoriaeth: defnyddiwch bypedau i berfformio cerddoriaeth ar gyfer y dosbarth neu i arwain canu cynulleidfaol. Bydd plant yn mwynhau’r rhyngweithio gyda’r pypedau yn ystod y gerddoriaeth addoli.
Mae yna lawer o wahanol fathau o bypedau; pypedau maneg, llawn, hanner corff, a marionette, mae gan rai linyn mae gan eraill wiail i reoli’r pypedau.
Pyped Maneg / Hosan
Mae yna lawer o amrywiadau i byped llaw. Os nad oes ceg symudol ar y pyped, daw tri bys ar un llaw yn wddf a dwy yn fraich. Yn aml, gelwir y math hwn o byped yn byped maneg. Os oes ceg symudol ar y pyped, yn draddodiadol mae’r bawd yn gweithredu fel yr ên isaf; mae’r pedwar bys yn ffurfio’r geg uchaf.
Pyped Rod
Mae ffyn neu wialen wifren yn trin pypedau gwialen sydd ynghlwm wrth y gwddf a’r dwylo. Yn y rhan fwyaf o achosion, mae’r rheolaethau hyn yn dod o’r gwaelod. Gellir gweithio pypedau gyda gwiail oddi uchod, neu unrhyw gyfeiriad sy’n angenrheidiol ar gyfer symud a pherfformiad da.
Pyped Llaw a Rod
Dyma’r arddull a wnaed yn enwog gan y Muppet’s. Mae’r pypedwr yn defnyddio ei law i symud ceg y pyped tra bod gwiail sydd ynghlwm wrth ddwylo’r pyped yn animeiddio’r breichiau.
Marionette (Pyped Llinynnol)
Un o’r ffurfiau pypedwaith anoddaf i’w drin yn effeithiol, marionetau ar linyn. Fel arfer mae wyth llinyn sylfaenol i farionét wedi’i ddylunio’n dda. Fodd bynnag, gall rhai marionetau fod â deg ar hugain neu fwy. Mae perfformiwr marionét da yn dysgu sut i ddefnyddio disgyrchiant i roi bywyd a phwysau i’r pyped. I weithio marionét yn dda, rhaid ymarfer.
“Help!”
Heb ddefnyddio pypedau o gwbl o’r blaen?
Peidiwch â phoeni. Doeddwn i ddim chwaith, ond rydw i wedi dysgu mor effeithiol ydy pypedau wrth gyfathrebu gyda phlant (ac oedolion!) Wedi dysgu wrth fynd ymlaen ydw i. Beth sy’n bwysig ydy bod yn barod i fentro ac arbrofi. A dw i wedi rhyfeddu fel mae plant yn gwrando ar y pyped ac yn mwynhau fy nghyflwyniadau er eu bod yn rhai syml – syml iawn!
Mae’r Ysgrythur yn cynnig ei hun i ddefnyddio pypedau:
e.e Pyped Oen: Nadolig, Yr Bugail Da, hanes Dafydd etc
Pyped Mul: Noa, hanes Saul, Nadolig, Pasg, teithiau Paul etc
Pyped Ceiliog: Noa, Pasg
Felly, ewch ati!
Beth sydd ei angen?
Pyped!
- Gall fod yn byped llaw/maneg syml (fel Sooty ar y teledu)
- Neu yn byped fwy y gallwch ei ddal ar eich braich (fel Emu neu Carlo’r Ci gan Ifan Gruffydd) lle mae blaen eich braich yng nghorff y pyped a’ch llaw yn symud y geg.
- Neu gallwch brynu pypedau mwy proffesiynol (fel y muppets).
Mae digon o wefannau yn cynnig y gwahanol fathau o byped yn unigol ac mewn pecynnau – e.e.
Mae rhain yn gallu bod yn ddrud weithiau, felly cadwch eich llygaid yn agored am fargeinion mewn siopau teganau. Benthyciwch byped gan eich plant neu gan deulu o fewn eich eglwys. Does dim angen pyped cymhleth a soffistigedig i wneud y gwaith!
Sut i ddefnyddio’r pyped
- Gallwch chi fel yr arweinydd weithio’r pyped ar eich llaw, a siarad gyda’r pyped. Bydd y pyped yn sibrwd yn eich clust a chithau yn dehongli hynny wrth y gynulleidfa. Os ydych yn gallu taflu eich llais (ventriloquist) gall y pyped eich ateb yn ôl!
- Gallwch drefnu i berson arall weithio’r pyped a bod yn lais iddo (bydd y person hwnnw felly o’r golwg.
- Gall grŵp o bypedau ryngweithio â’i gilydd. Felly dim ond y pypedau sydd yn y golwg, a’r rhai sy’n eu gweithio yn darparu’r lleisiau ac unrhyw symudiadau.
Oes angen theatr bwrpasol ar gyfer pypedau?
Nac oes!
Rydw i wedi defnyddio cynfas weddol drwchus i guddio’r person sy’n gweithio’r pyped gyda’r pyped yn ymddangos uwchben y gynfas.
Mae pulpud capel yn ardderchog ar gyfer pypedau. Gall y pyped ymddangos a’r person sy’n gweithio’r pyped guddio y tu cefn/o dan y pulpud. Gall yr arweinydd siarad gyda’r pyped o’r Sêt Fawr.
Ond gwyliwch! Os ydy’ch adeilad yn fawr, yna mae’n bwysig fod y pyped yn weladwy ac wrth gwrs, rhaid i’r gynulleidfa glywed – felly mae llais uchel, neu meiciau ar gyfer y cyflwyno yn holl bwysig.
Awgrymiadau eraill
Rhaid ymarfer cyn perfformio – ac ymarfer, ac ymarfer er mwyn gwella eich perfformiad. Defnyddiwch ddrych i’ch cynorthwyo.
Rhowch enw i’r pyped. Cadwch at yr enw ac wedyn bydd y plant yn dod i’w adnabod.
Cofiwch fod angen i’r pyped symud er mwyn cyfleu’r syniad o siarad/emosiwn etc.
Dyna ni!
Does dim angen mwy o gyflwyniad –
Ewch ati i arbrofi ac i ymarfer. A rydw i’n siŵr y cewch eich synnu cymaint o bleser gewch chi (a’ch cynulleidfa) wrth ddefnyddio pypedau i gyflwyno’r neges Gristnogol.
Hwyl ar y gwaith!
ON Mae rhai grwpiau ac unigolion yn cynnig dyddiau o hyfforddiant gyda’r genhadaeth hon e.e. www.onewayuk.com ac Andy Hughes o saintygymuned@btinternet.com sy’n siaradwr Cymraeg ac yn cynnig nosweithiau o hyfforddiant sylfaenol ac yn rhoi cyfle i bobl arbrofi gyda phypedau.
https://beibl.net/eglwysi/adnoddau_eglwysi/Pypedau